Historia polskiej komunikacji - samolot Tu-134

Samolot pasażerski Tupolew Tu-134 powstał jako rozwinięcie samolotu Tupolew Tu-124. Prace projektowe rozpoczęto w połowie 1960 roku. Główną zmianą było przeniesienie gondoli silnikowych ze skrzydeł na tył kadłuba oraz zastosowanie usterzenia o układzie T. Pierwszy prototyp Tu-134 (noszący jeszcze oznaczenie Tu-124A) został oblatany 29 lipca 1963 roku, a serię informacyjną 15 egzemplarzy zbudowano w roku 1965. W czasie trwania prób zwiększono znacznie rozpiętość usterzenia poziomego w celu zabezpieczenia się przed zjawiskiem głębokiego przeciągnięcia, właściwym dla zastosowanego układu silników i usterzenia. Jako zespół napędowy zastosowano silniki turbowentylatorowe Sołowiow D-30. Seryjne Tu-134 rozpoczęły loty w 1967 roku i weszły do regularnej eksploatacji pod koniec tego roku właśnie. Nietypowym rozwiązaniem było zastosowanie spadochronu hamującego skracającego dobieg samolotu. W samolotach późniejszych serii stosowano odwracacze ciągu. Wyprodukowano około 80 samolotów w wersji Tu-134. Były używane m.in. w NRD, Bułgarii i na Węgrzech.

Wersja Tu-134A od poprzednika różniła się większą masą startową, zwiększoną liczbą pasażerów z 72 do 76 oraz dłuższym kadłubem. Jako napęd zastosowano silniki Sołowiow D-30-II z rozruchem powietrznym i o podwyższonym ciągu. Samolot otrzymał również pomocniczy zespół napędowy, wzmocnione podwozie główne oraz nową instalację radiową. Samoloty te zamiast oszklonego stanowiska nawigatora w części nosowej posiadały owiewkę wykonaną z radioprzezroczystych tworzyw sztucznych. Wzmocniono także strukturę ich skrzydeł oraz podwozie. Samoloty Tu-134A weszły do użytku na liniach Aerofłotu oraz ČSA (Czechosłowacja). Łącznie zbudowano ponad 400 samolotów Tu-134 i Tu-134A. W roku 1980 rozpoczęto produkcję wersji Tu-134B, której wyposażenie awioniczne umożliwiało pilotowanie maszyny przez dwóch członków załogi. Wnętrze zmodernizowanej kabiny pasażerskiej wersji Tu-134B1 mieściło 96 osób. Produkcję Tu-134 zakończono w 1984 roku. Powstało w sumie 852 samoloty wszystkich wersji. Wkrótce samoloty zaczęto powoli wycofywać ze służby liniowej.

PLL LOT rozpoczął zakupy Tu-134 w roku 1968. Do maja 1969 dostarczono 5 samolotów w wersji podstawowej. Pojawiły się one na liniach zagranicznych, zastępując częściowo samoloty Iliuszyn Ił-18 i całkowicie samoloty Antonow An-24W. W 1969 roku zainaugurowano nimi połączenia do Stambułu i Nikozji. Jeden z Tu-134 został uszkodzony podczas operowania na Okęciu i skasoany na początku 1980 roku. Pozostałe 4 pojazdy skreślono ze stany w czerwcu roku 1982. Trzy pierwsze samoloty Tu-134A pojawiły się w Polsce w roku 1973, a kolejne 2 w roku 1976.

W 1973 roku PLL LOT zakupiły pierwsze 3 samoloty Tu-134A. Pierwszy (SP-LHA) przybył do Warszawy Wraz z odkupionymi w latach 80. XX wieku od wojska jednostkami, PLL LOT miał w sumie 8 egzemplarzy Tu-134A. Kierowane były one na trasy zagraniczne, a w latach 1991-1994 zostały wycofane.

fot. Michel Gilliand, GFDL 1.2