Historia polskiej komunikacji - tramwaje U-104 "Ryga" (pullman)

Łódź to miasto, przez które rodzajów taboru tramwajowego przewinęło się mnóstwo. Łódzkie Wąskotorowe Elektryczne Koleje Dojazdowe złożyły w roku 1909 zamówienie na wagony U-104 w Rosyjsko-Bałtyckiej Fabryce Wagonów „Feniks” w Rydze. Pierwszą partię wagonów dostarczono drogą kolejową jeszcze w tym samym roku. Następną prawdopodobnie pod koniec 1910 roku. Wagony U-104 przydzielono do zajezdni ŁWEKD na Helenówku i Chocianowicach. Po dostawach Lilpopów LRL w 1928 roku, U-104 przeniesiono na Chocianowice, gdzie stacjonowały do końca swojej służby. Wagony U-104 wycofano z eksploatacji na przełomie lat 50. i 60. XX wieku. Ostatnie wozy silnikowe wycofano 7 grudnia 1960 roku.

Pierwsze wagony U-104 włączono do eksploatacji w połowie stycznia 1910 roku. Skierowano je wówczas do obsługi linii zgierskiej i pabianickiej. W następnym miesiącu oddano do użytku trasy tramwajowe do Rudy Pabianickiej i Aleksandrowa Łódzkiego. Kolejna dostawa nowych U-104 nastąpiła prawdopodobnie na krótko przed otwarciami trasy do Konstantynowa Łódzkiego. Wagony U-104 nazywano w Łodzi pulmanami (od nazwiska George'a Pullmana, konstruktora dużych i ekskluzywnych wagonów kolejowych). W historii łódzkich tramwajów były jedynymi liniowymi wagonami, które posiadały dwa odbieraki prądu. Gabaryty nadwozia nie pozwalały na zastosowanie jednego, który byłby zbyt długi i mógłby stwarzać niebezpieczeństwo podczas manewru obracania. Pod koniec lat 20. XX w. odbieraki rolkowe zastąpiono jednym uniwersalnym pantografem. Moc silników pozwalała na swobodną eksploatację tych wagonów w składach z dwoma doczepami. U-104 samodzielnie rozwijał prędkość do 35 km/h, natomiast z dwoma doczepami do 26 km/h.

Konstrukcja wagonu była drewniana. Szkielet oparty na ramie ostoi z belek dębowych. Nadwozie usztywniały zewnętrzne i wewnętrzne ściągacze z prętów i stalowych płaskowników. Ściany boczne i pomostowe wykonano z blachy, którą przykręcono do drewnianego szkieletu. Nadwozie składało się z przedziału pasażerskiego oraz dwóch pomostów. Ściany boczne przedziału pasażerskiego posiadały po dziewięć jednakowych okien z każdej strony. Szyby osadzone były w ramach, które w górnej części były zaokrąglone. Okna otwierały się do dołu. Przedział pasażerski podzielony był na II i III klasę. Przedział klasy II zajmował ok. 2 m długości i wyposażony był w 8 miejsc siedzących. Przedział klasy III zajmował nieco ponad 7 m długości i posiadał 30 miejsc siedzących.

(oprac. "Łódzkie Tramwaje i Autobusy")

fot. Sigurd Hilkenbach (Łódzkie Tramwaje i Autobusy)